Faalangst als ondernemer: zo ga je ermee om

Voelt het soms alsof je jezelf tegenhoudt in je eigen onderneming omdat je bang bent om te falen? Je bent zeker niet de enige ondernemer die hiermee worstelt. Faalangst – de angst dat je het niet goed (genoeg) doet – kan als een onzichtbare handrem op je business werken.

Het goede nieuws is dat er veel aan te doen is. In dit blogartikel put ik uit mijn expertise als coach en ondernemer om je te helpen begrijpen waarom je faalangst hebt én hoe je het kunt overwinnen. Zo kun je weer vol vertrouwen en plezier ondernemen.

Hoe faalangst zich uit bij ondernemers

Faalangst kan bij iedere ondernemer de kop opsteken, of je nu net begint, deels in loondienst bent of al jaren fulltime onderneemt. Misschien merk je dat je geweldige ideeën hebt voor je bedrijf, maar toch op de rem trapt als het erop aankomt. Die belangrijke stap – zoals je diensten écht in de markt zetten, zichtbaar worden op social media of investeren in groei – stel je liever nog even uit. Uit angst het niet goed genoeg te doen houd je jezelf onbewust klein.

Veel voorkomende signalen van faalangst bij ondernemers zijn bijvoorbeeld:

• Uitstelgedrag: Je schuift taken voor je uit. Je denkt steeds “Ik ben er nog niet klaar voor” of “Dit moet eerst perfect zijn voordat ik het kan doen.” Hierdoor worden deadlines telkens verzet en projecten niet afgerond.
• Perfectionisme: Je legt de lat onrealistisch hoog. Een website of cursus is volgens jou nooit “af” genoeg om te lanceren. Elke keer vind je weer iets dat verbeterd moet worden. Die drang naar perfectie lijkt nobel, maar kan ervoor zorgen dat je nooit echt van start gaat.
• Risico’s vermijden: Je durft geen knopen door te hakken of nieuwe uitdagingen aan te gaan, uit angst een verkeerde beslissing te nemen. Bijvoorbeeld geen nieuwe markt betreden of geen groot event organiseren, omdat er mogelijk iets mis kan gaan.
• Jezelf klein houden: Faalangst fluistert dat je niet goed genoeg bent, waardoor je jezelf beperkt. Misschien durf je je bedrijf niet op te schalen of begin je er zelfs nooit aan. Je blijft in je comfortzone, terwijl je diep vanbinnen wéét dat er meer in zit.

Herken je een of meerdere van deze punten bij jezelf? Dan is de kans groot dat faalangst jou parten speelt. En dat is zonde, want het belemmert je groei en het mogelijke succes van je onderneming. Je bent je bedrijf ooit begonnen met een droom of doel; laten we niet toestaan dat angst om te falen je daarvan weerhoudt!

Waar komt faalangst vandaan?

Faalangst komt niet uit de lucht vallen – vaak ligt de oorsprong in overtuigingen die je in het verleden hebt opgedaan. Veel van die overtuigingen ontstaan al in je jeugd of in eerdere ervaringen, en neem je onbewust mee in je ondernemerschap. Grofweg zijn er twee bronnen van zulke kern overtuigingen:

• Onbewuste overtuigingen uit je jeugd: Door situaties in je kindertijd kun je (zonder dat je het wist) de conclusie hebben getrokken dat je niet goed genoeg bent. Denk aan altijd het gevoel hebben gehad dat je broer of zus “beter” was dan jij, waardoor jij het idee kreeg nooit te kunnen voldoen. Of ouders die voortdurend kritiek leverden en voor wie een 8 op school nog niet goed genoeg was omdat het een 10 moest zijn. Als kind leer je dan: “Wat ik doe, is nooit goed genoeg.” Zulke ervaringen branden zich in je gedachten. Jaren later, als volwassene en ondernemer, kan die oude overtuiging – ik doe het niet goed (genoeg) – nog steeds opspelen en zorgen voor faalangst.
• Overgenomen overtuigingen van anderen: Dit zijn ideeën die je hebt meegekregen uit uitspraken of het voorbeeld van belangrijke mensen om je heen. Misschien riep je vader wel eens “Echte succesvolle ondernemers falen nooit!” – zo’n uitspraak kan jou het gevoel geven dat één misstap je direct tot een mislukkeling maakt. Of stel dat je opgroeide met het beeld dat “wat anderen van mij denken, is belangrijker dan wat ik zelf wil.” Als je moeder zich bijvoorbeeld altijd inhield om anderen maar niet teleur te stellen, heb jij onbewust geleerd om vooral geen fouten te maken in de ogen van anderen. Een ander voorbeeld: je hoorde thuis dat een kennis met een failliete zaak werd uitgemaakt voor “loser”. Dan is het niet gek dat je later doodsbang bent om ook maar iets verkeerd te doen met je bedrijf – want falen zou jou in jouw overtuiging tot een loser maken.

Kortom, je mindset rond falen wordt sterk gevormd door wat je ooit hebt geleerd en geloofd. Als jou is ingeprent dat je niet mag falen, neem je dat mee. Faalangst wortelt dus in de (onbewuste) overtuiging “ik doe het niet goed (genoeg)” of zelfs “ik bén niet goed genoeg.” Het lastige is: rationeel wéét je vaak wel dat die angst overtrokken is, maar gevoelsmatig lijkt hij levensecht. Tijd om te kijken wat dit met je bedrijf doet en hoe je die patronen kunt doorbreken.

Wat faalangst met je business doet

Angst om te falen is niet alleen iets in je hoofd – het heeft directe gevolgen voor je bedrijf. Als ondernemer wil je groeien en succesvol zijn, maar faalangst saboteert die ambities op allerlei manieren:

• Stilstand in groei: Je durft die volgende stap niet te zetten, met als gevolg dat je bedrijf stagneert. Misschien blijf je bij je veilige kleine klantenkring omdat je bang bent grotere klanten aan te trekken (“ben ik wel goed genoeg voor die grotere opdracht?”). Je bedrijf blijft daardoor onder zijn potentieel.
• Missen van kansen: Faalangst zorgt ervoor dat je kansen laat schieten. Een gaaf samenwerkingsvoorstel of spreken op een event – je zegt nee, uit angst dat je door de mand valt of niet goed genoeg presteert. Iedere gemiste kans is een gemiste leermogelijkheid én omzetkans.
• Inefficiënt werken: Door perfectionisme en uitstelgedrag verspil je veel tijd. Je bent eindeloos aan het tweaken en twijfelen, terwijl een collega-ondernemer al lang met een “goed genoeg” versie naar de klant was gegaan. Dit remt je productiviteit en vreet energie.
• Beperkte zichtbaarheid en bereik: Ondernemers met faalangst durven zich vaak minder te profileren. Je stelt het opnemen van die video of podcast uit, of je deelt weinig op social media omdat je bang bent voor kritiek. Helaas kennen potentiële klanten je dan niet, wat groei natuurlijk belemmert.
• Lagere omzet en lastige klanten: Omdat je bang bent af te wijzen of te duur te lijken, houd je je prijzen laag. Je blijft “aan de onderkant van de markt” opereren. Dat trekt soms klanten aan die voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten en weinig waardering tonen. Dit bevestigt weer jouw gevoel van onzekerheid (“zie je wel, ik kan niet meer vragen, er is altijd gedoe”). Zo houd je jezelf in een vicieuze cirkel.
• Stress en minder creativiteit: Faalangst kan voor flinke stress zorgen – bijvoorbeeld paniek als de verkoop een maand tegenvalt. In paniekstand kun je moeilijk creatief en vrij nadenken. Je maakt beslissingen dan vooral om problemen te voorkómen, in plaats van dat je keuzes maakt vanuit visie en vrijheid. Je bedrijf gaat daardoor meer op overleven lijken dan op creëren en groeien.

Het mag duidelijk zijn: faalangst fungeert als een handrem. Je bent ooit gaan ondernemen met een bepaalde reden of passie. Hoe zonde is het als angst je tegenhoudt en je die doelen niet bereikt? Door inzicht te krijgen in je eigen faalangst kun je die handrem leren loslaten, zodat je business eindelijk weer voluit kan gaan.

Hoe herken je jouw eigen faalangst?

De eerste stap om faalangst aan te pakken, is herkennen dat het bij jou speelt. Dat klinkt logisch, maar in de praktijk is faalangst soms verkapt aanwezig. Je noemt het misschien “voorzichtigheid” of “ik ben gewoon kritisch”, maar eigenlijk is angst de drijfveer. Hoe kun je nu bij jezelf signaleren dat er faalangst in het spel is?

Let op deze aanwijzingen bij jezelf:

• Je stelt vaak uit of haakt af: Je betrapt jezelf erop dat je doelen steeds verschuift. Telkens komt er een reden om nu nog niet te doen wat je eigenlijk wilde doen. Vraag je in zo’n geval af: Stel ik dit uit omdat het strategisch beter is, of ben ik stiekem bang voor wat er kan gebeuren als ik het nu doe?
• Beslissingen kosten je veel moeite: Een gezonde dosis nadenken is prima, maar bij faalangst kan elke beslissing verlammend voelen. Als je merkt dat je urenlang piekert over een relatief kleine keuze uit angst de verkeerde te maken, dan is dat een signaal.
• Je vermijdt zichtbaarheid: Bijvoorbeeld, je blijft uit angst voor kritiek op de achtergrond. Je denkt misschien “Ik hoef niet zo nodig op de voorgrond, anderen weten meer dan ik”. Ondertussen mis je daardoor waardevolle connecties met klanten. Als je eerlijk bent: komt dit voort uit persoonlijke voorkeur of toch uit angst om afgewezen te worden?
• Fysieke en emotionele stress: Faalangst kan zich uiten in een knoop in je maag, uitstelgedrag bij het kleinste obstakel, of overmatige zenuwen voor een presentatie terwijl de situatie dat niet echt rechtvaardigt. Het gevoel is vaak disproportioneel groot in verhouding tot de daadwerkelijke risico’s.

Een handige oefening is om bij jezelf na te gaan waar die angst precies zit. Is het vooral de gedachte “Ik doe het niet goed genoeg” (gericht op je prestaties), of voel je diep vanbinnen “Ik ben niet goed genoeg” als persoon?

Dat laatste maakt kritiek extra pijnlijk, omdat je het dan als een persoonlijke afwijzing ervaart. Probeer eens te luisteren naar je innerlijke stem in spannende situaties: wat voor negatieve boodschap geeft hij je?

Reflectievragen: Als je merkt dat je ergens tegenaan hikt, stel jezelf dan eens de volgende vragen: “Maak ik deze keuze nu vanuit angst of vanuit vertrouwen in mezelf?” en “Wat is eigenlijk het allerergste dat kan gebeuren als dit mislukt? Hoe erg zou dat écht zijn?”

Vaak zul je zien dat het doemscenario meevalt of heel onwaarschijnlijk is. Door eerlijk naar je eigen gedrag en gedachten te kijken, krijg je steeds scherper waar jouw faalangst zich verschuilt. En die bewustwording is de eerste stap naar verandering.

De kern overtuigingen ontrafelen

Om faalangst bij de wortel aan te pakken, moet je de kern overtuigingen erachter ontrafelen. Je hebt nu wellicht een idee welke belemmerende gedachte bij jou speelt – bijvoorbeeld “Ik ben niet goed genoeg” of “Als ik faal, stel ik iedereen teleur.” De kunst is om zo’n overtuiging uit elkaar te rafelen en te onderzoeken.

Stappen om je belemmerende overtuigingen aan te pakken:

1. Breng ze in kaart: Schrijf eens op welke negatieve gedachten opspelen als je faalangst voelt. Formuleer ze zo scherp mogelijk, bijvoorbeeld: “Ik denk dat ik nooit iets in één keer goed doe” of “Een echte ondernemer faalt niet, dus ik mag geen fouten maken.” Dit benoemen is soms confronterend, maar heel waardevol.
2. Zoek naar de oorsprong: Vraag jezelf af: Waar komt deze overtuiging vandaan? Herinner je je een moment of periode in je leven waarop je dit bent gaan geloven? Misschien komt er een ervaring naar boven (een leraar die je afblufte, een mislukte presentatie, een ouder die extreem kritisch was). Door de oorsprong te kennen, kun je inzien dat deze gedachte al oud is – hij komt uit het verleden, niet uit het nu.
3. Daag de overtuiging uit: Nu je weet dat deze gedachte ergens is “geleerd”, kun je jezelf afvragen: Klopt deze aanname wel met de realiteit van vandaag? Bijvoorbeeld, je overtuiging “Ik ben niet goed genoeg” — is dat écht waar? Waarschijnlijk kun je genoeg voorbeelden vinden van dingen die je wél goed hebt gedaan. Geen enkele ondernemer doet álles fout, en jij dus ook niet. Sta jezelf toe om kritisch naar die negatieve gedachte te kijken, alsof je een advocaat van de duivel bent.
4. Formuleer een nieuwe overtuiging: Vervang de oude gedachte door een positievere, realistische overtuiging. Bijvoorbeeld: “Ik mag fouten maken, daarvan leer ik juist en zo groei ik” of “Mijn waarde als mens hangt niet af van één succes of mislukking.” Kies iets wat geloofwaardig voor je voelt en draag die nieuwe mindset actief met je mee. Schrijf het desnoods op een kaartje dat je elke dag even leest.

Dit proces kost natuurlijk tijd en herhaling. Je oude overtuigingen hebben jaren gehad om te groeien; verwacht niet dat ze in één dag verdwijnen. Maar elke keer dat jij bewust kiest om niet langer naar die strenge interne criticus te luisteren, verzwakt zijn grip. Misschien merk je na verloop van tijd dat je bij een tegenslag kunt denken: “Oké, dit is jammer, maar het zegt niet dat ík faal. Ik kan hier iets van leren en door.” – in plaats van meteen te verzanden in “Zie je wel, ik kan het niet.”

Gun jezelf de tijd om deze mentale omslag te maken. Eventueel kun je hierbij een coach of mentor inschakelen, want diepgewortelde overtuigingen veranderen is voor veel mensen lastig in hun eentje. Het doel is dat jij de regie terugpakt: dat niet je oude angstige “oude ik” aan het stuur staat, maar de zelfverzekerde ondernemer die je wílt zijn.

Praktische tips om faalangst aan te pakken

Nu we de diepte in zijn gegaan, is het tijd voor wat praktische tips. Wat kun je vandaag al doen om minder last te hebben van faalangst in je ondernemerschap? Een aantal handvatten:

Stel realistische doelen.

Grote ambities zijn mooi, maar kunnen verlammend werken als ze te overweldigend zijn. Hak ze daarom in stukjes. In plaats van “Ik wil dit jaar mijn omzet verdubbelen” kun je beginnen met “Ik wil komende maand 2 nieuwe klanten aantrekken.”

Door kleinere, haalbare doelen te stellen, boek je eerder successen en zie je stap voor stap vooruitgang. Dat geeft vertrouwen. Bovendien: elke kleine stap die goed gaat, is bewijs dat je het kúnt. Heb je dat kleine doel behaald? Vier het kort, en zet dan de volgende stap. Zo bouw je momentum op zonder jezelf te overspoelen.

Laat perfectie los :“goed genoeg” is goed genoeg.

Bedenk dat in ondernemen nooit alles 100% perfect zal zijn. Er is altijd ruimte voor verbetering, maar dat mag geen reden zijn om niets te lanceren. Vraag jezelf bij elke taak af: “Is dit voldoende waardevol om nu de wereld in te brengen?” Zo ja, doe het dan! Durf te leren door te doen. Je zult merken dat de wereld niet vergaat als iets niet helemaal vlekkeloos loopt. Sterker nog: jouw imperfecties maken je juist menselijk en benaderbaar. Probeer dus wat vaker met 80% tevreden te zijn in plaats van 100%.

Bouw financiële zekerheid in.

Een veelvoorkomende angst bij ondernemers is de financiële onzekerheid: “Wat als ik straks zonder inkomen zit?” Dit kan faalangst voeden, zeker als je bijvoorbeeld verantwoordelijkheden hebt (hypotheek, gezin). Een praktische tip: zorg voor een buffer.

Reserveer genoeg spaargeld om 6 tot 12 maanden van te kunnen leven. Zo’n financiële vangnet geeft rust. Je weet dan: Ook al loop ik een maand tegenvallers op, ik red het toch wel. Die rust helpt om beslissingen niet uit paniek te nemen maar vanuit een langetermijnvisie. Je durft eerder iets nieuws te proberen of te investeren in je bedrijf, omdat je niet meteen kopje-onder gaat bij een tegenslag.

Maak van je groei een experiment.

Ga eens spelen met je ondernemerschap. Zie nieuwe acties als experimenten in plaats van als alles-of-niets situaties. Bijvoorbeeld: probeer eens een andere marketingstrategie uit met het idee “Ik kijk gewoon wat het oplevert en wat ik kan leren.”

Wanneer je de druk wegneemt dat iets per se een succes móet zijn, ontstaat er ruimte. Fouten maken wordt minder eng, want je beschouwt het als leermoment. Stel jezelf een “wat als ik het gewoon probeer?”-mentaliteit voor. Vaak zul je positief verrast zijn door de uitkomst, en zo niet – dan heb je in elk geval waardevolle inzichten opgedaan.

Besef dat falen relatief is.

Ten slotte, houd voor ogen: wat is eigenlijk falen? Iedere ondernemer maakt fouten of beslissingen die minder goed uitpakken – dat is normaal. Succesvolle ondernemers onderscheiden zich niet doordat ze nooit falen, maar doordat ze na een mislukking weer opstaan en doorgaan.

Probeer je “falen” eens te herdefiniëren als “uitkomst die anders liep dan verwacht”. Niet als een eindstation, maar als onderdeel van het proces. Wanneer je zo kunt kijken, wordt falen minder eng. Dan is het geen stempel op jou als persoon, maar gewoon een ervaring rijker op weg naar jouw succes.

Met deze tips kun je direct aan de slag. Ze helpen je om de greep van faalangst wat te versoepelen in je dagelijkse ondernemerspraktijk. Onthoud echter wel: alleen praktische tips zijn soms niet genoeg als de kern (je overtuigingen) niet wordt aangepakt. Een combinatie van innerlijk werk (mindset) en uiterlijk werk (actie ondernemen, nieuwe gewoontes) is het krachtigst. Stapje voor stapje zul je zien dat jij de baas wordt over je angst, in plaats van andersom.

Is faalangst normaal onder ondernemers?

Ja, absoluut. Je bent zeker niet alleen; faalangst komt veel voor bij ondernemers van alle niveaus. Of je nu net start of al een flinke omzet draait, vrijwel iedereen loopt weleens tegen die stem van twijfel aan. Het ondernemerschap brengt nu eenmaal onzekerheden met zich mee. Het goede nieuws is dat je er iets aan kunt doen – het is dus normaal om het te hebben, maar je hoeft er niet in te blijven hangen.

Gaat faalangst ooit helemaal weg?

Helemaal weg zal het misschien nooit gaan, en dat is oké. Vaak merk je dat telkens als je een volgende level in je bedrijf bereikt (bijvoorbeeld je eerste werknemer aannemen, of een nieuw product lanceren), er weer even een stemmetje van faalangst opduikt.

Zie het als een oude bekende die af en toe langskomt. Maar naarmate je groeit, leer je er beter mee omgaan. Je herkent het sneller en weet welke stappen je kunt nemen om de angst te tackelen. Zo wordt de impact ervan steeds kleiner. Het doel is niet om nooit meer spanning te voelen, maar om ondanks die spanning tóch te doen wat belangrijk is voor jou en je bedrijf.

Conclusie

Faalangst bij ondernemers is heel begrijpelijk en menselijk, maar het hoeft je niet te blijven beperken. Door inzicht in jezelf te krijgen en in actie te komen, kun je deze angst stap voor stap overwinnen. Stel je eens voor hoe het zou voelen om te ondernemen zonder die constante rem: weer met vertrouwen nieuwe dingen proberen, grote dromen najagen en plezier hebben in wat je doet. Dat gun ik je van harte, want wanneer je onderneemt vanuit vrijheid in plaats van angst, kan jouw bedrijf pas echt tot bloei komen.